នៅពេលទឹកជំនន់កើតឡើង រឿងដែលយើងគួរធ្វើបំផុតនោះគឺ ការតាំងសតិអារម្មណ៍ តាមដានព័ត៌មាន ហើយត្រូវជម្លៀសទៅកន្លែងខ្ពស់ឱ្យបានឆាប់បំផុត។ ក្នុងករណីមានស្ថានភាពទឹកជំនន់ខ្ពស់ ឬហាក់ដូចជាមិនមានសភាពប្រសើរឡើង អ្នកគួរតែធ្វើតាមដំបូន្មានរបស់មន្ត្រីគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្ដរាយយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ និងត្រូវឱ្យប្រាកដដែរថា អ្វីដែលកើតឡើងមកជាមួយទឹកជំនន់ មិនត្រឹមតែបង្កការខូចខាត ឬឈឺចាប់ដល់អ្នកភូមិអ្នកស្រុកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែនៅក្នុងស្ថានភាពទឹកជំនន់នៅបាននាំមកនូវពពួកសត្វល្មូន សត្វល្អិតចង្រៃ រួមទាំងជំងឺមួយចំនួនផងដែរ។ ហេតុដូច្នេះហើយថ្ងៃនេះទស្សនាវដ្តី ឡារ៉ែន សូមជម្រាបជូននូវប្រភេទជំងឺមួយចំនួនដែលនឹងនាំមកនូវគ្រោះអាក្រក់ដែលបណ្តាលមកពីមហន្តរាយទឹកជំនន់ និងវិធីការពារសុខភាពឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។
1. ជំងឺផ្លូវដង្ហើម : ជំងឺផ្តាសាយ ជំងឺផ្តាសាយធំ ជំងឺរលាកសួត
រោគសញ្ញាសំខាន់ៗ
– មានគ្រុនក្តៅ (ក្តៅ) ឈឺបំពង់ក ហៀរសំបោរ និងក្អក។
– សម្រាប់ជំងឺផ្តាសាយ ជាញឹកញាប់មានការឈឺចាប់រាងកាយច្រើន ហើយកើតអាការធុញអាហារផងដែរ។
– ចំពោះជំងឺរលាកសួត ជាញឹកញាប់គឺមានក្អកស្លេសលឿង ឬបៃតង ឈឺទ្រូង និងដកដង្ហើមពិបាក។
វិធីការពារ
ធ្វើឱ្យរាងកាយរបស់អ្នកកក់ក្តៅ ចៀសវាងការហែលទឹក ឬត្រាំទឹកក្នុងរយៈពេលយូរ។ កុំស្លៀកសម្លៀកបំពាក់សើម ជូតខ្លួនអ្នកឱ្យស្ងួត និងស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ដែលក្រាស់ល្មម។ ប្រសិនបើអាកាសធាតុត្រជាក់ ចៀសវាងការនៅជិតអ្នកជំងឺផ្តាសាយ។ គ្របមាត់ និងច្រមុះដោយក្រណាត់ ឬម៉ាស ប្រសិនបើចាំបាច់ត្រូវទៅជិត ឬដើរឆ្លងកាត់អ្នកជំងឺផ្ដាយសាយ។ កុំចែករំលែករបស់របរផ្ទាល់ខ្លួនទៅកាន់អ្នកជំងឺ ក្នុងអំឡុងពេលមានជំងឺផ្តាសាយកើតឡើង។ គួរលាងដៃឱ្យបានញឹកញាប់ ជាមួយសាប៊ូ និងទឹក ឬប្រើជែលអាល់កុល ដើម្បីសម្លាប់មេរោគលើបាតដៃ។ សម្រាប់អ្នកដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ ដូចជា អាយុលើសពី65ឆ្នាំឡើង ប្រសិនលោកអ្នកដែលមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ជំងឺបេះដូង ជំងឺហឺត ជំងឺស្ទះសួត ជំងឺថ្លើមរ៉ាំរ៉ៃ ជំងឺតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ អេដស៍ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ អ្នកជក់បារី ឬធាត់ គួរចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺផ្តាសាយ។
2. ជំងឺដែលទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធរំលាយអាហារ :
រាករូស ពុលចំណី អាសន្នរោគ គ្រុនពោះវៀន ពុលអាហារមានសត្វល្អិត។
រោគសញ្ញាសំខាន់ៗ
– បន្ទោបង់រាវ ឬជាទឹក ឬមានរាកមួលលាយឈាម ឈឺពោះ ចង្អោរក្អួត និងអាចក្តៅខ្លួនផងដែរ។
– ចំពោះជំងឺគ្រុនពោះវៀន ជារឿយៗមានគ្រុនក្តៅខ្លាំងគ្រប់ពេល សម្រាប់មួយសប្តាហ៍ឡើង មានអាការឈឺក្បាល និងបាត់បង់ចំណង់អាហារជាដើម។
វិធីការពារ
មិនត្រូវបរិភោគអាហារដែលមិនបានចម្អិននិងមិនបានលាងសម្អាតឡើយ ក៏មិនត្រូវបរិភោគអាហារដែលមានរុយរោម ឬទុកចោលមួយយប់ឬអាហារមានក្លិនស្អុយ។ ត្រូវទទួលទានទឹកស្អាតដូចជា ទឹកដប ឬទឹកដាំពុះ។ លាងដៃរបស់អ្នកគ្រប់ពេលវេលាជាមួយសាប៊ូ និងទឹកស្អាត ហើយខណៈពេលចម្អិន និងរៀបចំម្ហូប មុនពេលញ៉ាំ ក៏ត្រូវធ្វើការសម្អាតដៃដែរ។ កុំបន្ទោបង់ដោយផ្ទាល់ទៅក្នុងទឹក អ្នកគួរតែបន្ទោបង់នៅក្នុងបង្គន់អនាម័យ។ ករណីមានអាការរាកមួលខ្លាំង ត្រូវប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីព្យាបាលជាបន្ទាន់។
3. ជំងឺឆ្លងពីសត្វមូស : ជំងឺគ្រុនឈាម
រោគសញ្ញាសំខាន់ៗ
– ទ្បើងកម្តៅខ្លួនខ្លាំងភ្លាមៗ និងមានអាការញាក់។
– ឈឺចាប់ពេញខ្លួនប្រាណ មានអារម្មណ៍ពិបាកទ្រាំ និងអស់កម្លាំង។
– ឈឺក្បាល និងឈឺបំពង់ក។
– ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក ឬជិតមួយសប្ដាហ៍ មានចេញកន្ទួលក្រហមដូចជា ស្នាមមូសខាំនៅត្រង់ប្រអប់ដៃ និងប្រអប់ជើង រួចរាលដាលដល់ពេញរាងកាយទាំងមូល តែជាទូទៅកន្ទួលក្រហមនេះមិនកើតនៅលើផ្ទៃមុខឡើយ។
– ចំពោះកុមារវិញ អាចមានរោគសញ្ញាក្អូតចង្អោរ ឬមានច្រាលឈាមជាដើម។
– រោគសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរនៃជំងឺគ្រុនឈាម គឺអាចបណ្តាលឱ្យមានការហូរឈាមតាមស្បែក មានចំណុចខ្មៅជាំតូចៗ ឬឃើញមានសញ្ញាហូរឈាមយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងរាងកាយ។
វិធីបង្ការ
ដោយហេតុថា បច្ចុប្បន្ននេះថ្នាំចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺគ្រុនឈាមពុំទាន់ត្រូវបានអ្នកវេជ្ជសាស្ត្ររកឃើញនោះទេ ដូច្នេះវិធីល្អបំផុត ដើម្បីបង្ការខ្លួនពីជំងឺគ្រុនឈាម គឺការពារខ្លួនកុំឱ្យមូសខ្លាខាំ។
ខាងក្រោមនេះជាដំបូន្មានខ្លះៗ ដើម្បីបង្ការជំងឺគ្រុនឈាម៖
– ប្រើប្រាស់គ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីកម្ចាត់ជម្រកមូស។
– គេងក្នុងបន្ទប់មានម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ឬគេងក្នុងមុងឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
– ចៀសឱ្យបាននៅទីកន្លែងមានមូសខាំ ជាពិសេសរដូវភ្លៀង។
– ពាក់ខោអាវវែងៗ។
– ប្រើប្រាស់ថ្នាំបណ្ដេញមូសពីក្នុងផ្ទះ និងបន្ទប់គេង។
ការព្យាបាល
ជាទូទៅ ការព្យាបាលជំងឺគ្រុនឈាម ក្រៅពីប្រើប្រាស់វិធីព្យាបាលតាមបែបវេជ្ជសាស្ត្រហើយ គ្រូពេទ្យតែងណែនាំឱ្យអ្នកជំងឺផឹកទឹកឱ្យបានច្រើនជានិច្ច។
ចំពោះការព្យាបាលអ្នកជំងឺគ្រុនឈាមកម្រិតធ្ងន់ គ្រូពេទ្យតម្រូវឱ្យ៖
– អ្នកជំងឺត្រូវសម្រាកព្យាបាលក្នុងមន្ទីរពេទ្យ
- បញ្ចូលជាតិទឹកតាមសរសៃ និងជំនួសអេឡិចត្រូលីត្រដែលបាត់បង់។
– តាមដានសម្ពាធឈាម។
– បញ្ចូលឈាម ដើម្បីជំនួសការបាត់បង់ឈាម។
4. ជំងឺឆ្លងតាមទឹក : កត្តាចម្បងដែលជំរុញឱ្យមានការផ្ទុះឡើងនូវជំងឺទាំងឡាយដែលទាក់ទងទៅនឹងទឹកជំនន់គឺការបរិភាគទឹកមិនស្អាត។
ជំងឺទាំងនោះអាចជា ជំងឺគ្រុនពោះវៀន អាសន្នរោគ រលាកថ្លើមប្រភេទA និង Leptospirosis ជាដើម។ Leptospirosis ជាជំងឺឆ្លងដែលបង្កដោយមេរោគពពួក Leptospira ដែលឆ្លងមកពីសត្វពាហនៈ បក្សី ពពួកសត្វកង្កែប និងពពួកសត្វកកេរ ពិសេសគឺកណ្តុរដែលមានផ្ទុកមេរោគនេះ។ វាឆ្លងមកមនុស្សតាមរយៈការប៉ះពាល់ឈាម សំបោរ ទឹកនោម ឬទឹក និងដីសើម ឬរុក្ខជាតិជាដើម ដែលប្រឡាក់ទឹកនោមរបស់សត្វទាំងនោះ។ ក្នុងជំងឺ Leptospirosis នេះអ្នកជំងឺអាចស្តែងចេញជាអាការគ្រុនក្តៅខ្លាំង (38ទៅ40អង្សារ) ឈឺក្បាលខ្លាំង ក្អួតចង្អោរ មិនឃ្លានអាហារ ឈឺសាច់ដុំ និងក្អក។ក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរវាអាចទៅជារលាកស្រោមខួរក្បាល ខូចថ្លើម និងស្លាប់នៅទីបំផុត។ ជំងឺនេះអាចព្យាបាលដោយថ្នាំផ្សះប្រភេទ Doxycycline។ ទឹកដែលមានលាយលាមកជ្រូកច្រើនអាចចម្លងជំងឺ Balantidiasis ដែលបង្កឱ្យមានអាការរាករុស ឬទល់លាមក។
ការប៉ះពាល់ទឹកកខ្វក់អាចឈានទៅរកជំងឺមួយចំនួនដូចជា ដំបៅក្លាយ រលាកសើស្បែក ឈឺភែ្នក ឆ្លងរោគក្នុងត្រចៀក ច្រមុះ និងបំពង់ក។ មានសេចក្តីរាយការណ៍ជាច្រើនបានបង្ហាញថា មានជំងឺភ្នែកក្រហម ដែលប្រជាជនទូទៅស្គាល់ថាជាជំងឺឈឺភែ្នក។ ករណីទាំងនេះច្រើនជាជំងឺរលាក ដែលបង្កដោយវីរុស ឬបាក់តេរីដែលវាឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅម្នាក់ទៀតតាមការប្រើប្រាស់របស់របររួមគ្នាជាមួយអ្នកជំងឺ។
វិធីការពារ
– ការលាងដៃនឹងសាប៊ូ ប្រើទឹកស្អាត ឬទឹកឆ្អិនមកលាងមុខអាចជួយកាត់បន្ថយការចម្លងនៃជំងឺនេះ។
– អាការរកាំភ្នែក អាចម៍ភ្នែកច្រើនអាចមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរអស់រយៈពេល3ទៅ5ថ្ងៃដំបូង មុននិងបានធូរស្រាល ហើយអាចបន្តរហូតទៅដល់2ទៅ3សប្តាហ៍ ទើបអ្នកជំងឺអាចធូរស្បើយបាន។
– ការស្អំភ្នែកដោយទឹកត្រជាក់ ឬទឹកក្តៅឧណ្ហៗអាចជួយបន្ថយអាការក្រហាយ រកាំ និងហៀរខ្ទុះ(អាចម៍ភ្នែក)បាន។
5. ជំងឺឆ្លងដោយសត្វល្អិត : នៅពេលដែលទឹកស្រកទៅ អ្នកគួរបង្ហូរទឹកដក់ទាំងឡាយចោល ហើយបំផ្លាញចោលរបស់របរ ឬវត្ថុទាំងឡាយដែលអាចដក់ទឹកបាន។អ្នកគួរប្រើថ្នាំ DEET ដើម្បីដេញសត្វល្អិតកុំឱ្យមកជិតខ្លួន។ ស្លៀកពាក់ខោអាវជិតៗ អាវដៃវែងខោជើងវែង និងស្រោមជើងពេលចេញក្រៅផ្ទះជាពិសេសពេលព្រលឹម និងពេលព្រលប់ជាពេលដែលមានមូសច្រើន។ ហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការឆ្លងមេរោគមួយចំនួនដូចជា មេរោគរបេង រលាកថ្លើមប្រភេទ A B និង C, Rotavirus ដែលធ្វើឱ្យមានជំងឺរាក គ្រុនពោះវៀន និងជំងឺអាសន្នរោគ។
វិធីការពារ
– ដាំទឹកឱ្យពុះឱ្យបាន1នាទី ឬ3នាទីចំពោះអ្នកដែលនៅតំបន់ភ្នំ ឬខ្ពង់រាប (រយៈកម្ពស់2,000ម៉ែត្រពីទឹកសមុទ្រ)។
– ប្រើថ្នាំសម្លាប់មេរោគដាក់ក្នុងទឹក
– ប្រើ Tincture of iodine 2% 5តំណក់ក្នុងទឹកថ្លា1លីត្រ 10តំណក់ក្នុងទឹកល្អក់។
– ថ្នាំគ្រាប់មានជាតិអុីយ៉ូដដទៃទៀតមានPotable Aqua, Globaline tablets, Coghlan’s tablets។- ថ្នាំគ្រាប់ក្លរីនមួយចំនួនមានដូចជា Halazone, Aquamira, Potable Aqua Chlorine PSI និង PUR។
– និងប្រើឧបករណ៍ច្រោះទឹកជាដើម៕
