រហូតមកទល់ពេលនេះ សហគមន៍អឺរ៉ុបមិនទាន់បានចុះបញ្ជីស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ ដែលជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្ររបស់កម្ពុជានៅក្នុងទីផ្សារសហគមន៍អឺរ៉ុបនៅឡើយទេ បើទោះបីជាវិវាទ និងការប្តឹងជំទាស់ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួននៅអឺរ៉ុបត្រូវបានដោះស្រាយរួចហើយក្តី។ នេះបើយោងតាមមន្ត្រីនៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។
ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ ដែលជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ (GI)នៅកម្ពុជាត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងទទួលបានការចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់ជាផលិតផលប្រចាំភូមិសាស្ត្រនៅសហគមន៍អឺរ៉ុបនៅដើមឆ្នាំនេះ ប៉ុន្តែកម្ពុជាមិនទាន់ទទួលបានដំណឹងល្អណាមួយនៅឡើយទេអំពីការចុះបញ្ជីនេះ។ នេះបើយោងតាមសម្តីលោក អប់ រ៉ាឌីប្រធាននាយកដ្ឋានកម្មសិទ្ធិបញ្ញានៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។
លោកបានថ្លែងថា ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ និងចុះបញ្ជីជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារួចហើយនោះ នឹងក្លាយជាផលិតផលទី2 ដែលនឹងត្រូវបានសហគមន៍អឺរ៉ុបទទួលចុះបញ្ជីជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រនៅសហគមន៍អឺរ៉ុបបន្ទាប់ពីផលិតផលម្រេចខេត្តកំពតដោយការចុះបញ្ជីនេះអាចនឹងធ្វើឡើងនៅក្នុងឆ្នាំនេះ។
លោក រ៉ាឌី បានរៀបរានប់៖“ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងទទួលបានការចុះបញ្ជីកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ2018កន្លងទៅ ប៉ុន្តែដោយសារមានបញ្ហាមួយចំនួនទាក់ទងនឹងនិយមន័យនៃពាក្យថា “ស្ករត្នោត” នៅក្នុងច្បាប់ GI របស់សហគមន៍អឺរ៉ុប ទើបធ្វើឱ្យដំណើរការចុះបញ្ជីមានការពន្យារពេល”។
លោក រ៉ាឌី បានបន្តថា៖“អ្វីៗទាំងអស់យើងបានដោះស្រាយរួចអស់ហើយ ហើយយើងក៏បានកែសៀវភៅបន្ទុកនៃស្ករត្នោតរបស់យើងដែរ ដើម្បីឱ្យស្របទៅនឹងច្បាប់របស់សហគមន៍អឺរ៉ុប”។ លោកបន្ថែមថា៖“ការទទួលស្គាល់របស់សហគមន៍អឺរ៉ុប និងជួយការពារផលិតផលស្ករត្នោតកម្ពុជាពីការបន្លំម៉ាកនៅលើទីផ្សារសហគមន៍អឺរ៉ុប និងម្យ៉ាងវិញទៀត វានឹងជួយឱ្យតម្លៃស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺទទួលបានតម្លៃខ្ពស់ផងដែរ”។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ2017 ម្រេចកំពតបានក្លាយជាផលិតផលទី1 របស់កម្ពុជាដែលទទួលបានវិញ្ញាបនបត្រផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ(GI) ពីសហគមន៍អឺរ៉ុប។ ក្នុងន័យថា រាល់ផលិតផលដែលបានលក់នៅអឺរ៉ុប គឺមានឈ្មោះថា ម្រេចកំពត ដែលមានប្រភពដើមនៅខេត្តកំពត និងខេត្តជាប់គ្នា គឺខេត្តកែប។
លោក សំ សារឿន ប្រធានសមាគមអភិវឌ្ឍន៍ស្ករត្នោតខេត្តកំពង់ស្ពឺ (KSPSPA)បានឱ្យដឹងថាចំពោះស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺដែលស្នើចុះបញ្ជីជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រនៅអឺរ៉ុបនោះ គឺមិនមានបញ្ហាអ្វីនោះទេនៅពេលនេះ។
លោក សារឿន មានប្រសាសន៍ថា៖“គេទទួលយកហើយ គ្មានការប្តឹងជំទាស់ទៀតទេ ពីមុនមានក្រុមហ៊ុននៅស្វ៊ីស និងក្រុមហ៊ុននៅបែលហ្ស៊ិក គេប្តឹងជំទាស់ពីការចុះបញ្ជីនេះ តែឥឡូវគេដកពាក្យបណ្តឹងហើយ យើងអាចចុះបានហើយ។ យើងសង្ឃឹម100ភាគរយថា អាចចុះបាន តែបាន ឬមិនបានទាល់តែយើងទទួលបានវិញ្ញាបនបត្រសិន ទើបយើងអាចនិយាយបានថា ជោគជ័យ ឥឡូវគ្រាន់តែទទួលបានការចុះបញ្ជី ប៉ុន្តែមិនទាន់ដល់ដៃយើងទេ ទាល់តែដល់ដៃយើងសិន ទើបជោគជ័យ”។
លោកបានបញ្ជាក់ទៀតថា៖“នៅពេលយើងទទួលបានវិញ្ញាបនបត្រការទទួលស្គាល់របស់សហគមន៍អឺរ៉ុបហើយ យើងនឹងស្នើទៅក្រសួងដើម្បីឆែកមើលសណ្ឋានដីក្នុងស្រុកផ្សេងទៀតនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ព្រោះយើងមានសក្តានុពលផលិតច្រើនដោយពង្រីកតំបន់ផលិត យើងត្រូវពិនិត្យដី ស្ថានភាពដី ដែលបច្ចុប្បន្នយើងមានឧដុង្គ សំរោងទង អង្គស្នួល តែយើងនៅខ្វះ 6ស្រុកទៀតដែលយើងកំពុងសិក្សាបន្ត”។
លោកប្រធានសមាគមអភិវឌ្ឍន៍ស្ករត្នោតខេត្តកំពង់ស្ពឺបានបន្តថា នៅឆ្នាំ2018 សមាគមរបស់លោក ដែលមានសមាជិកប្រមាណជា 250នាក់បានផលិតស្ករត្នោតបានចំនួន 300តោន។ ក្នុងនោះស្ករសាច់មានចំនួន 55តោន និងស្ករម្សៅចំនួន 245តោន។
លោកបន្តថា ក្រុមហ៊ុន ខនហ្វីរែល បានបញ្ជាទិញប្រមាណជា 145តោន និងក្រុមហ៊ុន Signatures of Aisa បានបញ្ជាទិញចំនួន 58តោន ហើយក្រៅពីនោះ គឺទិញដោយក្រុមហ៊ុនតូចៗនៅក្នុងស្រុក។
លោកសារឿន បានបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះតាមរយៈការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកនានា ធ្វើឱ្យតម្លៃស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺមានទីផ្សារល្អ ដោយលោកបញ្ជាក់ថា ក្នុង1គីឡូក្រាមស្ករត្នោត កសិករអាចលក់ បានចាប់ពី 5,200រៀល ដល់6,០០០រៀលតាមតំបន់ និងតាមក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញ។
បើតាមលោក សារឿន ក្នុង1គីឡូស្ករត្នោតកសិករត្រូវចំណាយថ្លៃដើមប្រមាណជា 5,050រៀល។ លោកមានប្រសាសន៍ថា នៅពេលនេះតម្រូវការស្ករត្នោតសរីរាង្គមានជាង 75ភាគរយ ដោយហេតុថា ការនាំចេញភាគច្រើនទៅបរទេស ដូច្នេះអ្នកបញ្ជាទិញអត់ស្គាល់ស្ករ GI ដែលជាផលិតផលស្ករត្នោតសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ដើម្បីបំពេញតម្រូវការទីផ្សារ លោកបានបែងចែកប្រភេទដើមត្នោតដែលចាត់ទុកជាត្នោតសរីរាង្គ និងGI។
លោកបានពន្យល់ថា៖“បរទេសស្គាល់ GI តិចតួច តែគេស្គាល់សិរីរាង្គ អត់មានជាតិពុល អត់មានប្រើប្រាស់សារធាតុគីមីនៅពេលកែច្នៃ ចេញពីដើមយកមករម្ងាស់អត់គីមី គេខ្លាចកន្លែងហ្នឹង អុីចឹងនៅបរទេស ស្ករសរិរាង្គ គឺនៅក្នុងព្រៃ ចេញពីព្រៃ បើមានស្រែអត់ទេ ហើយបើនៅក្នុងស្រែ តែនៅឆ្ងាយពីភ្លឺស្រែ 3ម៉ែត្រ ឬ1ម៉ែត្រ យើងប្រើឈ្មោះសរីរាង្គបាន“។
លោកសារឿនបានពន្យល់ថា៖“សំខាន់កសិករដឹងតែផលិតទេ ពេលយើងចុះទៅជួបពួកគាត់ យើងពន្យល់គាត់ ប្រាប់គាត់ពីហេតុផលនៃដើមត្នោតដែលអាចធ្វើជាសរីរាង្គបាន ដោយឡែករម្ងាស់ស្ករដូចគ្នា អ្វីៗដូចគ្នាទាំងអស់ ដូច្នេះយើងនិយាយពីដើមត្នោត និងរុក្ខជាតិពពេល ជារុក្ខជាតិដែលយកមកកូរលាយ គ្មានសារធាតុគីមីទេ”។
លោកបន្តថា៖“បើកសិករណាមួយចង់ផលិតស្ករសរីរាង្គ សមាគមនឹងពិនិត្យមើលដើមត្នោតក្នុងចម្ការ ក្នុងព្រៃ បើដើមត្នោតអត់ជាប់នឹងស្រែដែលកសិករធ្វើការបាចជីដាក់ស្រែទេ អុីចឹងគេត្រូវធ្វើតាមសៀវភៅបន្ទុក សរីរាង្គ ដោយឡែកដើមត្នោត GI វិញ បានន័យថា ឱ្យតែនៅក្នុងស្រែ ហើយស្ថិតនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ គឺជា GI យើងពិនិត្យតែតំបន់ដែលដើមត្នោតដុះនៅលើដីនោះទេ។
លោក ចាន់ ពេជ្រ អ្នកគ្រប់គ្រងទូទៅនៃក្រុមហ៊ុន Signatures of Asia បានថ្លែងថា ឆ្នាំនេះយើងនឹងបញ្ជាទិញ 130តោន ក្នុងនោះស្ករម្សៅយើងនឹងបញ្ជាទិញ 100តោន និងស្ករសាច់ចំនួន 30តោន។ លោកពេជ្រ និយាយថា ការចុះបញ្ជីស្ករត្នោតនៅសហគមន៍អឺរ៉ុបអាចនឹងជួយដល់អាជីវកម្មរបស់យើង ដរាបណាយើងមានកញ្ចប់ថវិកាក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ។
លោកបន្តថា GI គឺជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ ដែលធ្វើឱ្យផលិតផលនេះមានគុណភាពពិសេសជាងគេ តែបើសិនជាយើងខ្វះការផ្សព្វផ្សាយអតិថិជននៅសហគមន៍អឺរ៉ុបមិនបានយល់ពីផលិតផលរបស់កម្ពុជាទេ ជាពិសេសផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ។
លោកពេជ្របានបន្ថែមទៀតថា៖“វាមានផលប្រយោជន៍ គ្រាន់តែថា ភ្លាមៗវាមានភាពលំបាកតិចតួច វាផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍តិច ប៉ុន្តែអនាគតវានឹងល្អ”។ លោកថា ក្រុមហ៊ុនយើងមានដៃគូចំនួន3ទៅ4ប្រទេសដែរ ដូចជា អុីតាលី ហូឡង់ អាមេរិក”។ លោកបញ្ជាក់ថា តម្រូវការមានច្រើនជាងនេះ តែក្រុមហ៊ុនយើងមានការពិបាកក្នុងការប្រមូល ដោយសារកសិករផ្គត់ផ្គង់មិនគ្រប់។
យ៉ាងណាក៏ដោយលោក សារឿន បានបន្តថា ក្នុងឆ្នាំ2009 ពេលដែលសមាគមបង្កើតឡើង ដើមត្នោតមានជាង 1លានដើមនៅស្រុកឧដុង្គ ស្រុកសំរោងទង និងស្រុកអង្គស្នួល ដោយឡែកនៅ2010 ដើមត្នោតបានថយចុះ ព្រោះនៅពេលដែលគេទិញដីធ្វើការអភិវឌ្ឍ អុីចឹងគេកាប់ដើមត្នោតជាអត្តសញ្ញាណនោះចោល ព្រោះវាមិនមែនជាសម្បត្តិរដ្ឋទេ ដូច្នេះយើងមានតែការអប់រំ។
លោកថា ដើម្បីបានស្ករ 300តោនយើងត្រូវមានសមាជិកជាង 200គ្រួសារ ទៅ 250គ្រួសារ តែយើងមានរួចហើយ។ យើងគ្រោងពង្រីកបន្ថែមទៀត ព្រោះសមត្ថភាពរបស់ខេត្តកំពង់ស្ពឺអាចផលិតបានលើស 500តោន នេះបើរាប់បញ្ចូលទាំងការផលិតតាមស្តង់ដារ និងមិនតាមស្តង់ដារ ប៉ុន្តែសមាគមផ្តោតតែតួលេខផលិតរបស់កសិករដែលស្ថិតក្នុងសមាគមប៉ុណ្ណោះ។ លោកប្រាប់ថា ស្ករម្សៅពិបាកផលិតជាងស្ករធម្មតា ព្រោះត្រូវការកម្លាំងពលកម្មច្រើនដើម្បីហាល និងសម្ងួត។
លោកសារឿនក៏បានលើកពីហានិភ័យផងដែរទាក់ទងនឹងការធ្វើចំណាកស្រុក ការបញ្ឈប់របរឡើងត្នោតរបស់កសិករ ខណៈពេលឧស្សាហកម្មកើនឡើង ដែលនេះជាហានិភ័យមួយក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្ករ ដោយសារតែការបោះបង់ចោល។
ដោយឡែកលោកបានប្រាប់ដែរថា បើតម្លៃស្ករត្នោតខ្ពស់រហូតដល់ 2ដុល្លារក្នុង1គីឡូ អាចនឹងមានការធ្វើត្នោតច្រើន ព្រោះពួកគេនឹងត្រឡប់មកធ្វើវិញ តែនៅពេលនេះកន្លែងខ្លះលក់បាន 1ដុល្លារ 25សេន និងខ្លះលក់បាន 1ដុល្លារកន្លះ៕
