ប្រហោងខ្មៅដ៏ធំនៅកណ្ដាលកាឡាក់ស៊ីមួយដែលស្ថិតនៅសែនឆ្ងាយពីផែនដី កំពុងតែ «ស៊ីសាច់» ផ្កាយ «យក្ស» មួយដួងជាសន្សឹមៗ ទៅតាមថេរវេលា 114 ថ្ងៃម្ដង។
កាឡាក់ស៊ី ESO 253-G003 មានចម្ងាយ 570 ឆ្នាំពន្លឺពីផែនដី កំពុងតែបញ្ចេញពន្លឺផ្លេកទៅតាមពេលវេលាយ៉ាងទៀងទាត់។ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញថា មូលហេតុដែលនាំឱ្យមានការជះពន្លឺផ្លេកបែបនេះគឺដោយសារប្រហោងខ្មៅដ៏ធំមួយនៅកណ្ដាលកាឡាក់ស៊ី កំពុងតែ «ហែកសាច់» ផ្កាយមួយដួងបន្តិចម្ដង។ ផ្កាយមួយដួងនេះ វិលជុំវិញប្រហោងខ្មៅដ៏ធំមួយ ហើយវានឹងហោះទៅក្បែរប្រហោងខ្មៅនេះជារៀងរាល់ 114 ថ្ងៃម្ដង ធ្វើឱ្យវាត្រូវបាត់បង់វត្ថុធាតុមួយផ្នែក និងបញ្ចេញពន្លឺផ្លេកខ្លាំងដែលអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាចដឹងបាន។
ព្រឹត្តិការណ៍បញ្ចេញពន្លឺផ្លេកដែលមានឈ្មោះថា ASASSN-14ko នេះ ត្រូវបានរកឃើញជាលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ 2014។ ដំបូងឡើយ ក្រុមអ្នកតារាសាស្ត្រយល់ថា វាជាការផ្ទុះផ្កាយដ៏ចម្លែកមួយ។ កាលពីឆ្នាំទៅ Anna Payne ដែលជាប្រធានក្រុមស្រាវជ្រាវ បានពិនិត្យទៅលើទិន្នន័យពីកម្មវិធីសង្កេតស្វ័យប្រវត្តទៅលើការផ្ទុះផ្កាយ (supernova) ទូទាំងចក្រវាល និងបានរកឃើញពន្លឺផ្លេកដែលជះចេញយ៉ាងទៀតទាត់។ Payne រាប់បានពន្លឺផ្លេកនេះចំនួន 17 លើក ក្នុងនោះ ចន្លោះពីមួយលើកទៅមួយលើកមានរយៈពេល 114 ថ្ងៃដូចគ្នា។ របកគំហើញនេះត្រូវបានប្រកាសនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំលើកទី 237 របស់សមាគមតារាវិទូអាមេរិក និងនៅលើទស្សនាវដ្ដីតារាវិទ្យា (The Astrophysical Journal)។
Payne និងសហការី ព្យាករបានយ៉ាងត្រឹមត្រូវនូវពន្លឺផ្លេកដែលជះចេញនៅក្នុងខែឧសភា កញ្ញា និងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2020។ ក្រោយពីសង្កេតទៅលើការជះពន្លឺផ្លេកសាជាថ្មីចំនួន 20 លើករបស់វត្ថុធាតុអាថ៌កំបាំងនេះ ក្រុមតារាវិទូជឿថា វាអាចបណ្ដាលមកពីប្រហោងខ្មៅយក្សនៅចំកណ្ដាលកាឡាក់ស៊ី។
«យើងយល់ថា ប្រហោងខ្មៅយក្សនៅកណ្ដាលកាឡាក់ស៊ី បង្កើតជាពន្លឺផ្លេកនៅពេលកំពុងរំលាយផ្នែកខ្លះនៃផ្កាយដ៏ធំមួយដែលវិលជុំវិញវា» Anna Payne បេក្ខភាពបណ្ឌិតនៅសាកលវិទ្យាល័យ Hawaii នាជ្រលង Manoa ឱ្យដឹងដូច្នេះ។
ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក៏កំពុងស្វែងយល់ទៅលើសម្មតិកម្មចំនួនពីរផ្សេងទៀត។ ទីមួយនោះគឺថា ពន្លឺផ្លេកនេះអាចបណ្ដាលមកពីការជះឥទ្ធិពលដាក់គ្នារវាងប្រហោងខ្មៅពីរផ្សេងគ្នា។ ប៉ុន្តែ បើទោះជា ESO 253-G003 មានប្រហោងខ្មៅចំនួនពីរ តែពួកវានៅសែនឆ្ងាយពីគ្នា ដូច្នេះមិនអាចមានឥទ្ធិពលលើគ្នានោះឡើយ។
សម្មតិកម្មទីពីរនោះគឺ ទំនាក់ទំនងរវាងផ្កាយ និងថាសវត្ថុធាតុដែលនៅជុំវិញប្រហោងខ្មៅ។ ផ្កាយដែលមានគន្លងគោចររាងពងក្រពើ អាចធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ថាសវត្ថុធាតុ បណ្ដាលឱ្យវត្ថុធាតុទាំងនេះត្រូវស្រូបទាញចូលទៅកាន់ប្រហោងខ្មៅ។ យ៉ាងនេះក្ដី សម្មតិកម្មនេះមិនទំនងទេ ព្រោះថា ផ្កាយត្រូវធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ថាសវត្ថុធាតុចំនួនពីរលើកនៅក្នុងគន្លងគោចរមួយជុំរបស់វា ដែលនេះនឹងបង្កើតបានជាពន្លឺផ្លេកខុសពីការសង្កេតឃើញ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវខាងលើបានសន្និដ្ឋានជាចុងក្រោយថា ប្រហោងខ្មៅដ៏ធំមួយដែលមានម៉ាសធ្ងន់ជាងព្រះអាទិត្យ 78 ដង កំពុងតែស្រូបទាញវត្ថុធាតុពីផ្កាយនេះជាសន្សឹម។ ក្នុងការធ្វើដំណើរទៅក្បែរប្រហោងខ្មៅម្ដងៗ ផ្កាយនេះត្រូវបាត់បង់វត្ថុធាតុពីខ្លួនអស់ប្រហែលនឹងទំហំភពព្រហស្បតិ៍គុណនឹងបី។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវខាងលើមិនបានដឹងថា ដំណើរការនេះនឹងត្រូវបញ្ចប់នៅពេលណា ប៉ុន្តែ នៅពេលណាមួយនោះ ផ្កាយនេះនឹងត្រូវអស់វត្ថុធាតុពីខ្លួន និងបាត់ខ្លួនពីចក្រវាលមិនខាន។
Anna Payne និងក្រុមការងារបានចាប់ផ្ដើមវិភាគលើទិន្នន័យខាងលើកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ 2020 ហើយពួកគេនឹងបន្តតាមដានពន្លឺផ្លេកនេះតទៅទៀត ដែលតាមគម្រោង វានឹងបង្ហាញខ្លួនជាថ្មីនៅក្នុងខែមេសា និងខែសីហាខាងមុខ៕
ប្រភព៖ IFL Science
